بنام خدا
دوستان گرامیم سلام. نوشتن برایم سخت شده. سطح مطالعاتم راضی کننده نیست. در مقالات علمی‌ام خیلی توفیقی نمی یابم. و از همه مهمتر موضوع دندان‌گیری پیدا نمی کنم که در باره‌اش بنویسم. یکی از دانشجویانم برایم نوشته است که وبلاگتان خانه ارواح شده است!  امروز پس از مدتها به وبلاگ حیات خلوت استاد رامتین گلبانگ همکلاسی گرانقدر دوره ارشد رفتم. مطلبی نوشته بود راجع به توکل که بسیار خواندنی بود. من هم نظری آنجا اضافه کردم و آن نظر را اینجا با تغییراتی می آورم.

حافظ می گوید: تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست//  راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش!
از صفات متقین در ابتدای سوره بقره الذین یومنون بالغیب است. اعتقاد به غیب از صفات مسلمانی نیست از صفات متقین یعنی پرهیزکاران یعنی آنهایی که در ایمانشان مقداری پیشروی کرده اند. کسی که شهادتین را بگوید مسلمان است. یعنی گواهی به یگانگی خداوند و ایمان به رسالت رسوالله و البته برای شعیه امامیه شهادت به ولایت امیرالمومنین علی (ع).  اما متقی کسی است که نماز می خواند زکات می دهد و به غیب اعتقاد دارد. این غیب می تواند اعتقاد به معاد باشد و می تواند همین نیروهای ماورائ الطبیعه باشد اعتقاد به این نیروها و این که کسی هست که هوای ما را دارد توکل نامیده می شود. در منطقه مهران بودیم قرار بود به نیروی پیاده از توپخانه منتقل شویم. 4 نفر بودیم. رفتن به پیاده خیلی خطرناکتر از توپخانه بود. من از قرآن کوچکم استخاره ای کردم و سوره اسراء  آیه 77 آمد که ای موسی برو تو بر همه آنان غلبه خواهی کرد(نقل به مضمون). من توکل کردم و با نعمت عبداللهی راهی شدیم و به عملیات رفتیم و خوشبختانه به لطف خدا پیروزی حاصل شد و بعد از عملیات 16 روز مرخصی تشویقی گرفتیم! بچه هایی که نیامدند اگرچه در آن عملیات شرکت نکردند اما   بعدا آن‌ها را به سومار بردند و همگی شیمیایی شدند. در فیلم زیبای دیده بان حاتمی کیا یکی از رزمندگان آرپی جی برمی دارد و با آهنگ ضرب زورخانه ای و اسلوموشن دوربین او را همراهی می کند. فرمانده به او می گوید که مواظب باشد، او جواب فرمانده را چنین می دهد که حاجی پس توکلت کجا رفته! یعنی رزمنده‌ای که خود را در معرض تیر دشمن قرار می دهد تنها چیزی که می تواند او را نگه دارد توکلش است. اگر شهید شود به بهشت می رود و اگر بماند در ثواب جهاد شریک است این یعنی توکل. عقل می گوید خطر است تانک در روبرو است هر لحظه احتمال تیر خوردن می رود حفظ جان واجب است اما عشق به نجات میهن می گوید برو با توکل او نگهدار است. یا حق

بنام خدا
سلام دوستان خوبم. تابستان از راه آمده و هوا بشدت گرم شده و تحمل این گرما برایم کمی سخت شده. دیروز از بنده خدایی نسخه‌ای از فیلم زندگی  خصوصی ساخته حسین فرحبخش رسید و وقتی را در انتهای شب گذاشتم و آن را دیدم. جدای از این‌که فیلم جسارتی به خرج داده و سوالاتی را مطرح کرده و توجیه و کلاه شرعی گذاشتن افراد را زیر ذره‌بین برده است که جای تقدیر دارد اما این فیلم بدون تردید یک کپی نخ نما از فیلم زیبای شوکران ساخته بهروز افخمی است.  تقریبا قصه اصلی و شخصیت‌ها از فیلم آقای افخمی گرفته شده و بجای شغل سردبیری هر شغل دیگری را هم که بگذاریم خللی به روند قصه وارد نخواهد شد. اگرچه کارگردان این جسارت را بخرج داده و انتقادی از روزنامه کیهان کرده است اما این انتقاد هم هیچ ربطی به داستان نداشته و ندارد و می تواند بسادگی از فیلم حذف گردد بدون این که روند قصه دچار بریدگی گردد. نمی دانم از فرحبخش قبلا فیلمی اکران شده یا نه اما به حافظه‌ام که رجوع می کنم نام تهیه کننده‌ای به اسم فرحبخش در دهه 60 به چشم می خورد. مشکل اصلی فیلم ازدواج موقت احمقانه‌ی دختری مطلقه و زیبا با سردبیری از یک روزنامه است که کاملا غیر منطقی در داستان بوجود می آید. در فیلم آقای افخمی اقلا این ازدواج یک پایه‌منطقی‌تری داشت اما شخصیت زن قصه بدون هیچ مقدمه‌ای به یک باره تن به یک ازدواج احمقانه می دهد. این مسئله برای کسی که یک بار ازدواج ناموفق داشته به هیچ عنوان نمی تواند توجیه شود. کسی که یک بار از مردان ضربه خورده است بر اساس کدام منطق تن به یک ازدواج صیغه ای می دهد! او که همه چیز دارد یک آپارتمان شیک و مجهز، ماشین خارجی و الخ! دیگر چه نیازی دارد که یک سردبیر نه چندان خوش‌چهره که زن و بچه هم دارد را بدست آورد.  اصلا معلوم نمی شود که زن قصه برای چه به این بچه ناخواسته علاقه دارد و می خواهد که او را نگه دارد. شاید برای این که دروغگویی مرد قصه را به رخ بیننده بکشد! اما این سسترین دلیلی است که می توان برای آن تراشید. در فیلم آقای افخمی دلبستگی زن به بچه ناخواسته از سر بیچارگی و نداشتن پشت و پناه است، اما در فیلم فرحبخش ما هیچ درماندگی و بیچارگی از زن قصه نداریم. شخصیت پردازی زن قصه بسیار ضعیف و می توان گفت اصلا پرداخت نشده است و شاید این عدم تمرکز روی این شخصیت گرفتاری مهمی را برای فیلم ایجاد کرده است. زن اول مرد هم که معلوم نیست در این فیلم چکاره است او نیز وجودش با عدم پرداخت عجیبی روبرو است. رقبای روزنامه‌ای سردبیر نیز که آدم‌های تک بعدی و اضافی هستند. اصلا ندانستم برای چی اکران این فیلم اینقدر سرو صدا کرده است. چون سردبیر ربروی کیهان ایستاده است و فاسد است بهترین نمونه برای حمله به روزنامه‌های اصلاحطلبان است!. به هر صورت از وقتی که برای دیدن این فیلم گذاشتم تاسف زیادی خوردم. یا حق

بنام خدا
سلام دوستان خوب. بعد از این همه مصیبت که این آخری واقعا برای خانواده ما باید مصیبت عظما باشد نوشتن برایم سخت شده است و واقعا دست و دلم به صفحه کلید نمی رود که چیزی بنویسم، از طرفی تعدادی از دوستان هم سر می زنند و چیز جدیدی نمی یابند و شرمنده آن‌ها می شوم. من در این چند وقته اصلا از اخبار و اطلاعات و فوتبال هم بدور بودم که دیشب در سرخاک که همه دور قبر میلاد جمع شده بودیم یکی گفت پای آقای .... هم به اختلاس فلان جا باز شده و او هم یک و نیم میلیارد گرفته و گفته به نمایندگان داده است یعنی خانه ملت! در اختلاس دیگر هم باز پای نمایندگان دوره قبل باز است و مبالغ اصلا بد جوری سرسام آور است که جوک درست شده است که شهرام جزایری گفته است که با این مبالغ من دیگر آفتابه دزد هستم! دولت قوه قضائیه را متهم به اختلاس می کند و  سازمان بازرسی  و قوه قضائیه صدر تا ذیل دولت را متهم به اختلاس می کنند و الخ. می خواهم بگویم ما را چه شده است که چنین بلاهایی به سرمان می آید و چنین افرادی با ظاهر موجه دستهایشان به بیت المال آلوده می شود و انگار نه انگار که حضرت امیر برای زیاده خواهی برادر نابینایش از بیت المال آتش به آن نزدیک کرده و او را از این کار بر حذر کرده است. آیا اختلاس کنندگان این داستان را نخوانده‌اند؟ بعید می دانم حتی یک نفر از آنان با این داستان بیگانه باشند. اما چرا چنین اتفاقاتی در این مملکت دارد می افتد؟ نمایندگانی که از این همه فیلتر شورای نگهبان عبور می کنند در مقابل هواهای نفسانی نمی توانند تقوا را رعایت کنند و دست درازی به بیت المال می کنند. باید ساز و کاری اندیشید تا چنین برنامه‌هایی اتفاق نیفتد. چرا و چگونه‌اش شاید خیلی سخت باشد اما مطبوعات اگر اجازه نوشتن پیدا کنند می توانند همان ابتدای کار که کجروی یکی آغاز شد به او تذکاری بدهند تا حساب دستش بیاید که جامعه را چشم بیداری باید و آن چشم بیدار باید مطبوعات به زعم من باشد، مخصوصا نمایندگان مجلس که در قانون این مملکت ناظری در حین نمایندگی ندارند. شاید کسان دیگری جور دیگری فکر کنند  و راه دیگری برای کنترل مسئولین نشان بدهند. نکته دیگر را اما من  این می دانم که درصد وطن پرستی ما بسیار پایین است زیرا در مسابقه فوتبال هم معمولا 75 دقیق تیم ملی را تشویق می کنیم و اگر نتیجه حاصل نشد 15 دقیقه آخر را هو می کنیم و یار دشمن می شویم، کجای دنیا را سراغ دارید که تا دقیقه 90 تیمشان را تشویق نمی کنند. یعنی فرقی بین کسی که دارد بازی می کند و کسی که دارد تشویق می کند وجود ندارد همه به فکر پیروزی هستند و تا آخرین ثانیه دست از تلاش برنمی دارند. اگر این جمله دکتر حسابی درست باشد که جهان سوم جایی است که اگر بخواهی مملکتت را آباد کنی باید خانه‌ات را خراب کنی و اگر بخواهی خانه‌ات را آباد کنی باید مملکتت را خراب کنی! پس مسئولین شاید توجیه‌اشان این باشد که هر کسی چند روزی نوبت اوست! پس در این چند روزه مسئولیت بار خویش را چنان ببندند که تا 10 نسل بعدشان هم بیمه باشد!! به یاد ندارم در زمان جنگ چنین دست درازی حتی به مقیاس یک بروی یک میلیون هم اتفاق افتاده باشد. در آخر فقط دعا می کنم که خداوند همه ما را از شر شیطان و هوای نفس حفظ کند. یا حق

بنام خدا
سلام دوستان گرامی. مثل این‌که این صفحات وبلاگ من شده است صفحه آگهی فوت و تسلیت و تعزیت. همیشه از سالهایی که به یک می رسند خاطره مرگ دارم. سال 51 در قره‌بنیاد روستای پدری اول آقای مهدی سپس عمو داود بابای همکلاسیم یوسف و به تواتر چند نفر دیگر به تصادف از دنیا رفتند و آن چنان شد که مردم از شدت عصبانیت مرده شورخانه ده را به آتش کشیدند. سال 61 چهار نفر از افراد ده بخاطر قاچاق چند کیلو تریاک به چوخه اعدام سپرده شدند. سال 71 رحمان پسر عمه‌ام و چند جوان دیگر باز به به تصادف تلف شدند. سال 81 آقام خدابیامرز و پسر‌عمه‌ام اسد از دنیا رفتند و اینک در سال 91  به چهلم عمه صدیقه  نرسیده‌ایم و سیاه از تن در نیاورده‌ایم که پسر خواهرم میلاد که  جمعه شب به سختی تصادف کرده بود و به کمای عمیق رفته بود از عمق کما به دنیای جدید پا گذاشت و بار غصه و غم‌هایش را برایمان گذاشت و رفت که رفت! آه از این سالهایی که یک دارند! جوان بود و خوش چهره و  بشدت رفیق باز. تنها پسر خانواده که قرار بود چشم و چراغ خانه باشد و قرار بود در پیری دستگیر آبجیم و شوهرش داود باشد. بسیار تلخ است جوان از دست دادن! اصلا نمی توانم باور کنم که میلاد در کنارمان نباشد. دانشجوی سال دوم حسابداری دانشگاه ازاد اسلامی واحد اراک  بود. دیروز که اعلامیه‌اش را با آن عکس رنگی و زیبایش چاپ کرده بودند عمو رحم خدا رو به داود کرد و گفت بیا داود این هم کارت عروسی میلاد!! قرار بود ازدواج کند با دختری از همسایگان که عاشق شده بود و قسمت نشد و دیدار به قیامت رفت. حالا دیگر میلاد عسگری هم به خیل صدهزارسالگان پیوسته است. این همه به سر و صورت زدن شاید از این باشد که ما از آن دنیا اطلاعاتی نداریم. نمی دانم مولی علی هم می گوید بزرگترین اسرار مرگ است! شاید در کنار پدرم یا عمو رمضان پدر داود و یا عمه صدیقه و اسد... قرار گرفته است. خدایا روحش را شاد کن و به ما و مخصوصا پدر و مادرش صبر عطا بفرما که از روایات است که صبر بر مصیبت اجر دارد. امروز ساعت 10 صبح  از منزلشان واقع در محله فوتبال اراک جنازه تشییع می شود و ساعت 15 الی 17 در مسجد سیدها مجلس ختم برای تذکار به ما زندگان برگزار می گردد. اگر توانستید و وقت داشتید  بدانید حضورتان تسلا بخش است. یا حق.

بنام خدا
سلام دوستان خوب.

استاد پرویز شهریاری، به قول روزنامه شرق شهریار ریاضی ایران‌زمین  هم رفت. برای من که در دوران دبیرستان با کتاب روش‌های جبر او آشنا شده بودم و کلی با این کتابش صفا کرده بودم، شهریاری مثل یک چراغ فروزان بود. بعد که به رشته ریاضی دانشگاه علم و صنعت تهران وارد شدم بیشتر و بشتر شهریاری را شناختم و ارادت پیدا کردم. فکر می‌کردم فارغ التحصیل دانشگاه پاتریس لومبای مسکو که الان دانشگاه دوستی ملل شده است،  باشد، اما خودش گفت که فارغ‌اتحصیل دانشگاه تهران است و زبان روسی را در زندان زمان شاه آموخته است. کتاب بازی با بی نهایت خانم رزا پتر را بخوبی ترجمه کرده  و من حتی در جبهه نیز این کتاب را با خود برده بودم و مطالعه می کردم که عجب متن زیبایی دارد. انتشار بیش از 240 جلد کتاب کار هر کسی نیست اما شهریاری به عشق ایران زمین و برای برآمدن نام ایران هر چه در توان داشت گذاشت. این ایرانی بودن را در حد تعصب به کار می گرفت حتی به غیاث الدین جمشید کاشانی ریاضیدان بزرگ این مرز  بوم جمشید کاشانی می گفت! خیام را ابداع کننده هندسه تحلیلی می دانست و بسیار ریاصیدانان ایرانی را ستایش می کرد. وقتی که دعوت گروه ریاضی دانشگاه اراک را پذیرفت شب به هتل خانه معلم محل اقامتش با آقای مجیدی  دانشجوی فقید و علاقمند به تاریخ علم ریاضی  رفتیم. بیش از یک ساعت پیر مرد از علاقمندی های خویش گفت. بوی گفتم در کتاب تاریخ ریاضی ایران که نوشته‌اید نام الکرجی را به عنوان ریاضیدان اهل ری عنوان کرده اید که درست نیست. ایشان در کرج ابودلف یعنی همین آستانه اراک متولد شدة‌اند و اصالتا اراکی هستند. قبول کرد و گفت من از روی کتاب خدا بیامرز قربانی نوشته ام. قولکی داد در انتشار مجدد آن را اصلاح کند که اجل مهلتش نداد. در 83 سالگی وقتی در سالن شهید چمران دانشکده علوم به سخنرانی پرداخت به سختی از پله ها بالا می رفت. پیری هم عجب مصیبتی است. خدا هر چه به انسان می دهد ذره ذره از او باز می ستاند. خدا این مرد بزرگ و ارزشمند را قرین رحمت کند. یا حق

سلام دوستان خوبم. سرطان کار خودش را کرد و عمه صدیقه در سن 73 سالگی تسلیم شد و شب قبل در حالی که پوست و استخوان شده بود جان به جان آفرین تسلیم کرد. واقعا راحت شد زیرا در این آخری ها برای یک سرم زدن نیز شدیدا دچار مشکل شده بود  پرستاران به علت ضعف زیاد نمی توانستند رگ‌های او را پیدا نمایند. رفت و رنج هستی را برای همیشه به فراموشی سپرد. واقعا بچه‌های خوبی داشت در این بیش از یکسال مریضی‌اش چون پروانه برگردش بودند. خوشا بحالش که چنین بچه‌هایی پر از مهر داشت. دیشب بعد از پرواز ملکوتی‌اش همه بر سر و صورت می زدند. و آخرای شب آمبولانسی از بهشت زهرا آمد و این پوست و استخوان را به سرد خانه برد. ساعت 10 مراسم کفن و دفن است و عصر در مسجد ابوالفضل واقع در کشتارگاه مجلس ختم برپاست تا ما زندگان مردن را فراموش نکنیم. روزهای سخت در پیش است خدایا تا مددی کن. یا حق

بنام خدا
دوستان خوبم سلام. بار خدایا تو را شکر می کنیم که از درگاه رحمتت بر ما گنهکاران باران فرستادی. بارانی بس زیبا که غبار از شهر و دلمان پاک کرد و چهره‌ای دیگر را به نماش گذاشت. این هم از اتفاقات عجب این دوران است که نزدیک به نصف بارش شهرمان به یک باره می بارد. بارش فروردین اراک دارد به 100 میلیمتر  نزدیک می شود. خدا رحم کرد وگرنه کمترین میزان بارندگی طول تاریخ را در حال تجربه بودیم. الهی شکر!
سرطان جزء زندگی اراکی‌ها شده و خیلی‌ها درگیر این بیماری واقعا خرد کننده هستند. سالها پیش محمد خاله حوا همبازی قدیمی‌ام در سال 1372 بر اثر تمور استخوان درگذشت. تا آنموقع من بیماری سرطانی ندیده بودم فقط فیلم از کرخه تا راین ابراهیم حاتمی کیا برایم نماد سرطان بود تا بعدا محمد را مانند قهرمان فیلم ابراهیم دیدم. بعد یواش یواش این بیماری عجین خانه های مردم شد و یکی یکی از مردم شهر من قربانی گرفت. 1381 پدرم به سرطان خون نوع ام 4 دچار شد و اگر روزی دیر از مسکو رسیده بودم دیدار به قیامت می رفت! سال 87 عموی کوچکم حاج شکری نیز به همین بیماری دار فانی را وداع گفت. عمه صدیق چند وقتی است که درگیر سرطان لوزالمعده شده است و برای شیمی درمانی بستری بیمارستان آیت اله خوانساری است. و می دانم فقط دوران زجر کشیدنش را زیاد می کنیم. به ملاقاتش که رفتم چقدر شبیه به بی‌بی‌خدیجه شده بود. شنوایی‌اش به مقدار زیادی از دست رفته بود و این نگرانی مرا افزایش می داد. تمام اتاق‌های بیمارستان مملو از بیماران سرطانی است که از اسمش وحشت مرگ می بارد. عمه صدیق را بیاد می آورم که در روستایشان ظهیر آباد وقتی به رسم قدیم عیدانه‌ یا همان هدیه سالیانه را برایش می بردم با آن لحن صمیمی می گفت بوه برارم یعنی هم بابام و هم برادرم تا در بیمارستان به ملاقاتش رفتم همین جمله را تکرار کرد. داغ فرزند بزرگش اسد و داغ سه برادر کوه را از پا در می آورد او که تکه‌ای پوست و استخوان است.  خدایا به جلالت و به عطمتت قسم در این اوقات دعا و نیایش شفاهی برسان. یا حق

بنام خدا
سلام دوستان گرامی. من بخاطر عدم تخصص در رشته فیزیک کمتر در باره نسبیت انیشتین می دانم. امروز ایمیلی دریافت کردم که تا حدودی این مسئله را برایم روشن ساخته است. برایتان آن را در پایین می آورم اگرچه طولانی است اما خیلی از نظر تاریخی به نظرم جالب آمد.

مقدمه ای آسان بر نسبیت به قلم استفان هاوکینگ

در اواخر قرن نوزدهم دانشمندان تصور می کردند به توصیـف کامل گیتی نزدیک شده اند. آنان می پنداشتند که فضا در همه جا با واسطه ای پیوسته به نام اتر پر شده است. پرتوهای نور و علائم رادیویی، امواجی در اتر بودند، درست همان گونه که صوت، امواج فشار در هواست. تنها چیزی که برای تکمیل نظریه لازم بود، اندازه گیری دقیق ویژگی های کشسانی اتر بود؛ پس از تعیین این ویژگی ها، همه چیز در جای خود قرار می گرفت.

اما به زودی و به تدریج، مغایرت هایی با اندیشه اتر همه جاگیر پدیدار گردید. انتظار می رفت نور در اتر با سرعت ثابتی حرکت نمــــاید. مثلاً اگر در جهت نور حرکت می کردید، انتظار داشتید سرعت آن کم تر به نظر برسد، و اگر در خلاف جهت نور حرکت می کردید، انتظار داشتید سرعت آن بیشتر به نظر آید. اما به رغم آزمایش های متعدد، تلاش به منظور یافتن مدرکی برای تغییر سرعت نور در اثر حرکت در اتر، ناکام ماند.

دقیق ترین آزمایش ها توسط “آلبرت مایکلسون” و “ادوارد مورلی” در سال 1887 در مؤسسه “کیس کلیولند” در “اوهایو” انجام گردید. آن ها سرعت نور را در دو باریکه که نسبت به یکدیگر دارای زاویه قائمه بودند، مقایسه نمودند. آن ها چنیـــن استدلال می کردند که زمین با چرخش به دور محور خود و گردش به گرد خورشید، از میان اتر می گذرد و سرعت نور در این دو باریکه باید متفاوت باشد. اما مایکلسون و مورلی اختلاف روزانه یا سالانه ای میان دو باریکه نور نیافتند. گویی نور، در هر جهتی که حرکت کنی، نسبت به تو با سرعتی ثابت حرکت می کند.

فیزیکدان ایرلندی، “جرج فیتزجرالد” و فیزیکدان هلندی “دیوید لورنتز”، نخستین کسانی بودند که گفتند اجسامی که در میان اتر حرکت می کنند، منقبض می شوند و ساعت ها کند می گردند. این انقباض و کند شدگی (اتساع)، چنان است که هرکسی به هر نحو که نسبت به اتر ، که فیتزجرالد و لورنتز آن را ماده ای واقعی می پنداشتند، حرکت کند، سرعت ثابتی را برای نور اندازه گیری خواهد نمود.

اما، این کارمند جوان اداره ثبت اختراعات سویس در برن به نام آلبرت اینشتاین بود که اتر را کناری نهاد و مسئله سرعت نور را یک بار برای همیشه حل کرد. او در ژوئن 1905 یکی از سه مقاله ای را نوشت که وی را به عنوان یکی از دانشمندان برجسته جهان معرفی کرد و در این راستا دو انقلاب مفهومی را آغاز نمود که فهم ما را از زمان-فضا و واقعیت تغییر دادند.

در مقاله 1905، اینشتاین نوشت:

حال که نمی توان آشکار ساخت که آیا در اتر حرکت می کنیم یا خیر، اصلاً مفهوم اتر زیادی است.

در مقابل، اینشتاین از این اصل آغاز کرد که قوانین علم باید به دیده همه ناظرانی که آزادانه حرکت می کنند، یکسان بنمایند. به ویژه، ناظران به هر شیوه ای که حرکت کنند، باید همه یک سرعت را برای نور اندازه گیری نمایند.

این، مستلزم رها کردن این اندیشه بود که کمیتی عام موسوم به زمان وجود دارد که همه ساعت ها اندازه می گیرند. هر کس، زمان شخصی خود را داشت. ساعت های دو نفر در صورتی با هم هماهنگ بودند که آن دو نسبت به یکدیگر در حال سکون باشند و نه این که حرکت نمایند. این نکته با چند آزمایش تأیید شد، از جمله آزمایش با ساعت بسیار دقیقی که دور جهان گردانده شد و سپس با ساعتی که در محل ساکن مانده بود، مقایسه گردید. اگر می خواستید بیشتر زندگی کنید، می توانستید به سوی شرق پرواز کنید تا سرعت هواپیما به سرعت چرخش زمین افزوده شود. اما خوردن غذای هواپیما همان و از میان رفتن آن کسر بسیار کوچکی از ثانیه که به عمرتان افزوده می شد، همان.

اصل موضوع اینشتاین که قوانین طبیعت باید به دیده تمام ناظرانی که در حرکت آزاد هستند یکسان بنماید، مبنای نظریه نسبیت بود که از آن رو چنیــــن نامیده می شود که حکایت از آن دارد که “فقط حرکت نسبی مهم است.” زیبایی و سادگی آن برای بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان متقاعدکننده بود. اما مخالفت های بسیاری هم به جای مانده بود. اینشتاین دو مطلق علم قرن نوزدهم را واژگون کرده بود:

سکون مطلق که با اتر نمایش داده می شد و زمان مطلق یا عامی که تمام ساعت ها اندازه گیری می نمودند.
مردم می پرسیدند آیا این بدان معناست که معیار اخلاقی مطلقی وجود ندارد، که همه چیز نسبی است؟

این ناراحتی در دهه 1920 و 1930 ادامه یافت. هنگامی که در سال 1921 جایزه نوبل به اینشتاین داده شد، این امر به دلیل کار مهم- اما با معیارهای اینشتاین، جزئیِ- دیگری بود که در سال 1905 انجام داده بود. به نسبیت، که تصور می رفت بسیار بحث برانگیز است، اشاره ای نشد. هنوز هم من هفته ای دو یا سه نامه دریافت می کنم که می گویند اینشتاین اشتباه کرده است. با این همه، اکنون، جامعه علمی نظریه نسبیت را به طور کامل پذیرفته است و پیش بینی های آن در کاربردهای بیشمار تصدیق شده اند.

یکی از نتایج مهم نسبیت، رابطه میان جرم وانرژی است. این اصل اینشتاین که سرعت نور باید به دیده همه یکسان باشد، نشان می داد که هیچ چیز نمی تواند از نور سریع تر حرکت نماید. آن چه روی می دهد این است که با مصرف انرژی برای شتاب دادن به ذره یا سفینه، جرم شیء افزایش می یابد و شتاب بیشتر دادن به آن را دشوارتر می سازد. شتاب دادن به ذره تا سرعت نور ناممکن است زیرا به مقداری نامتناهی انرژی نیاز دارد. هم ارزی جرم و انرژی به اختصار در معادله مشهور اینشتاین، mc^2= E نشان داده می شود، که شاید تنها معادله فیزیک باشد که مردم کوچه و خیابان هم آن را می دانند.

از جمله نتایج این قانون آن است که با شکافت هسته اتم ارانیوم به دو هسته با مجموعِ جرمی که اندکی کمتر است، مقدار زیادی انرژی رها می شود. در سال 1939، با شعله ور شدن آتش جنگ، گروهی از دانشمندان که به نتایج این امر پی برده بودند، اینشتاین را وادار کردند که بر تردیدهای صلح آمیز خود غلبه نمایـد و نامه ای برای رئیس جمهور روزولت بنویسد و در آن از وی بخواهد که ایالات متحده برنامه تحقیقات هسته ای را آغاز نماید. این، به پروژه منهاتان و بمب اتمی ای منتهی گردید که در سال 1945 بر فراز هیروشیما منفجر شد. برخی، اینتشاین را به دلیل بمب اتمی سرزنش می نمایند، زیرا او بود که رابطه میان جرم و انرژی را کشف کرد. اما مثل آن است که نیوتن را به دلیل کشف گرانش که موجب سقوط هواپیـــماها می گردد، سرزنش کنند. اینشتاین در پروژه منهاتان نقشی نداشت و انفجار او را وحشت زده کرد.

هرچند نظریه نسبیت به خوبی در چارچوبِ قوانین حاکم بر الکتریسیته و مغناطیس قرار می گرفت، اما با قانون گرانش نیوتن سازگار نبود. این قانون می گفت اگر توزیع ماده را در یک منطقه از فضا تغییر دهید، تغییر در میدان گرانشی در هرجای دیگری در گیتی بلافاصله احساس خواهد شد. این نه تنها بدان معنا بود که می توانید علائمی با سرعتی بیش از سرعت نور ارسال کنید (امری که نسبیت منع می کرد)، بلکه نیازمند زمان مطلق یا عامی نیز بود که نسبیت آن را به نفع زمان شخصی یا نسبیتی کنار گذاشته بود.

اینشتاین، در سال 1907 که هنوز در اداره ثبت اختراعات برن بود، از این دشواری آگاهی داشت، اما تا سال 1911 که به دانشگاه آلمانی پراگ آمد، تفکر جدی در باره این مسئله را آغاز نکرده بود. او دریافت که میان شتاب و میدان گرانشی رابطه نزدیکی وجود دارد. کسی که در اتاقکی بسته نشسته است، نمی تواند بگوید آیا در میدان گرانشی زمین در حال ســـکون است، یا موشکی در فضای آزاد به او شتاب می دهد. (این به دوران پیش از «پیشتازان فضا» مربوط می شود، اینشتاین مردم را به جای سفینه در آسانسور تصور می کرد. اما شما نمی توانید قبل از وقوع فاجعه در آسانسور، مسافت زیادی را برای شتاب گرفتن طی کنید یا آزادانه سقوط نمایید).

اگر زمین تخت بود هم می توانستید بگویید سیب به دلیل گرانش روی سر نیوتن افتاد و هم می توانستید بگویید سر نیوتن به سیب برخورد کرد زیرا او و سطح زمین به سوی بالا شتاب می گرفتند. اما، به نظر نمی رسد که این هم ارزی میان شتاب و گرانش برای زمین کروی چندان مفید باشد؛ مردم طرف دیگر جهان می بایست در جهت مخالف شتاب بگیرند، اما در فاصله ثابتی نسبت به ما باقی بمانند.

اینشتاین با بازگشت به زوریخ در سال 1912، با توفانی مغزی روبرو گردید. او دریافت اگر در هندسة واقعیت انعطافی وجود داشته باشد، ممکن است هم ارزی شتاب و گرانش مفید باشد. اگر جا-گاه (چیزی که اینشتاین ابداع نموده بود تا سه بُعد آشنای زمان را با بُعد چهارم یعنی زمان، در هم آمیزد) خمیده بود و نه آن گونه که تصور می شد، تخت، چه؟ تصور وی این بود که جرم و انرژی جا-گاه را به شیوه ای که هنوز می بایست آن را تعیین نماید، خمیده می سازند. اشیائی مانند سیب و سیاره تلاش می کنند در جا-گاه در مسیر مستقیم حرکت نمایند، اما چنین می نماید که میدان گرانشی مسیر آن ها را خمیده می سازد، زیرا جا-گاه خمیده است.

اینشتاین با کمک دوست خود، مارسل گروسمان، نظریه فضاها و رویه های خمیده را مطالعه کرد که برنارد ریمان چونان بخشی از ریاضیات انتزاعی و بدون تصور این که به جهان واقعی ربطی داشته باشد، پدید آورده بود. در 1913، اینشتاین و گروسمان مقاله ای نوشتند و در آن این اندیشه را مطرح ساختند که ما نیروهای گرانشی را چونان نِمود این حقیقت می دانیم که جا-گاه خمیده است. اما به دلیل اشتباه اینشتاین (که انسان بود و جایزالخطا) نتوانستند معادلاتی را بیابند که انحنای جا-گاه را به جرم و انرژی درون آن مرتبط سازد.

اینشتاین در برلین، به دور از مسائل داخلی و عمدتاً فارغ از جنگ، به کار ادامه داد تا سرانجام در نوامبر 1915، معادلات صحیح را یافت. اینشتاین در بازدید از دانشگاه گوتینگن در تابستان 1915 در باره اندیشه های خود با دیوید هیلبرت ریاضیدان بحث کرده بود و هیلبرت، مستقل از اینشتاین و چند روز پیش از وی، همین معادلات را یافته بود. با این همه، همان گونه که هیلبرت اذعان نموده است، افتخار نظریه جدید از آن اینشتاین بود. اندیشه وی، مرتبط ساختن گرانش با خمیدگی جا-گاه بود. به لطف دولت متمدن آلمان در این دوره بود که این بحث ها و مبادلات علمی حتی در دوران جنگ، می توانست بدون دشواری ادامه داشته باشد. چه تضادی با بیست سال بعد!

نظریه جدید جا-گاه خمیده را نسبیت عام نامیدند تا آن را از نظریه اولیه بدون گرانش، که اکنون نظریه نسبیت خاص خوانده می شد، متمایز سازند. در سال 1919 که هیئت اعزامی انگلیسی به آفریقای غربی، در حین خورگرفت (کسوف)، جابجایی اندکی را در موضع ستارگان نزدیک خورشید رصد کردند، این نظریه به طرزی شگفت تأیید شد. همان گونه که اینشتاین پیشبینی نموده بود، نور این ستارگان با عبور از کنار خورشید، خمیده می شد. این شاهدی است مستقیم بر آن که فضا و زمان خمیده اند، یعنی بزرگترین تغییری که از زمانی که اقلیدس در حدود 300 پیش از میلاد مبانی خود را نوشت، در درک ما از عرصه ای که در آن زندگی می کنیم، پدید آمده است.

نظریه نسبیت عام اینشتاین، فضا و زمان را از زمینه منفعلی که رویدادها در آن روی می دهند به شرکت کنندگان فعالی در دینامیک کیهان تبدیل نمود. این، به مشکل بزرگی منتهی شد که در انتهای قرن بیستم، هنوز در پیشانی فیزیک قرار دارد. جهان سرشار از ماده است و ماده جا-گاه را چنان خمیده می سازد که اجسام به سوی یکدیگر سقوط می کنند. اینشتاین دریافت که معادلات وی برای توصیف جهانی که در طول زمان تغییر نمی کند، جوابی ندارند. به جای رها کردن جهان ایستا و جاوید، که در آن زمان وی و اغلب مردم دیگر بدان باور داشتنـــد، معادلات را با افزودن جمله ای به نام ثابت کیهانی تغییر داد که فضا را در جهت دیگر چنـــــان خمیده می ساخت که اجسام از هم دور شوند. اثر رانشی ثابت کیهانی، اثر کششی ماده را خنثی می نمود و جهانی را ممکن می ساخت که تا ابد به جای خود باقی است.

معلوم شد که این یکی از بزرگترین فرصت های از دست رفته فیزیک نظری بوده است. اگر اینشتاین به همان معادلات اصلی خود وفادار مانده بود، می توانست پیش بینی نماید که جهان باید یا در حال انقباض باشد یا در حال انبساط. تا دهه 1920، که رصدهایی با تلسکوپ 100 اینچی مونت ویلسون انجام گرفت، امکان جهان وابسته به زمان جدی گرفته نشد. این رصدها نشان دادند هرچه کهکشان ها از ما دورتر باشند، سریعتر دور می شوند. به عبارت دیگر، جهان در حال انبساط است و فاصله میان دو کهکشان با گذشت زمان به طرز یکنواخت افزایش می یابد. اینشتاین بعدها ثابت کیهانی را بزرگترین اشتباه عمر خود خواند.

پس از جنگ جهانی دوم به متفقین اصرار کرد برای مهار بمب اتمی، حکومتی جهانی برقرار سازند. در سال 1952 ریاست جمهوری دولت جدید اسراییل به وی پیشنهاد شد، اما آن را نپذیرفت. زمانی نوشته بود «سیاست امری است لحظه ای در حالی که معادله به ابدیت تعلق دارد». بهترین گورنوشت و یادمان برای او، معادلات نسبیت عام است.

جهان در طول 100 سال گذشته بسیار بیش از هر قرن دیگری در طول تاریخ تغییر کرده است. دلیل این امر نه سیاسی است و نه اقتصادی، بلکه فناورانه است، فناوری هایی که مستقیماً از پیشرفت های علوم پایه سرچشمه گرفته اند. بدیهی است که برای این پیشرفت ها، نماینده ای بهتر از اینشتاین، مرد قرن مجله تایم، وجود ندارد.

پروفسور هاوکینگ، نویسنده تاریخ مختصر زمان، صاحب کرسی ریاضیات دانشگاه کمبریج، که زمانی به نیوتن تعلق داشت.

منبع : سی پی اچ

بنام خدا

سلام دوستان گرامی عیدتان مبارک. روز 11 فروردین سالگرد عروج ملکوتی ابراهیم نظری پسر عموی شهیدم  است. دلاورمردی که در منطقه شاخ‌شمیران توپ مستقیم خورد و 11 فروردین 67  روحش به ملکوت اعلا صعود کرد و جسمش اسیر خاک دیار فانی شد.  عید 67 تلخترین عید زندگی‌ام است. بیست و سه سال است هر وقت که عید می آید یاد آخرین سال جنگ می افتم. خودم در پادگان شهدای ایلام بودم و قبلا نوشتم که بعد از سیزده که به مرخصی آمدم به مجلش کفن و دفنش رسیدم.  از بهمن ماه 66 که اخرین دیدارمان بود زمان زیادی نگذشته بود. اگر می دانستم آخرین دیدار است شاید تا صبحش به گفتگو می گذشت. تازه از عملیات بیت‌المقدس 7 برگشته بود و چقدر خاطره آن عملیات را تعریف کرد در کوچه پس کوچه‌های خزانه بیش از دوساعتی به تعریف گذشت. بدجور بوی رفتن می داد. نمی دانم چندبار ازش خواستم مواظب خودش باشد، اما رفتارش نشان از این داد که میلی به ماندن ندارد. چندبار تاکید کرد که حاج همت رفت کربلا آنهم 4 بار! در آلبوم عکسم این آخرین عکس اوست. سال 65 که به منزلمان آمد برادرم مصطفی پتویی به روی رختخواب‌ها آویزان کرده بود و همه را به نوبت به جلوی رختخواب‌ها می برد و عکس می گرفت که این عکس نیز از ابراهیم به یادگار ماند.  کیفیت مطلوبی ندارد اما به جد  این لبخند ابراهیم گره گشاست. پدرش حاج کریم دار فانی را وداع گفته و مادرش بر بستر بیماری! اگر بود بیش از 40 سال داشت. آخ که رفتن عزیزان عجب غم سنگینی دارد. کاش به رفتگان مرخصی می دادند و ما می توانستیم برای چند لحظه آنان را ببینیم.

بنام خدا
سلام دوستان خوب
حال شما؟ انگار همین دیروز بود که سرکلاس می نشستیم به یک باره 27 سال  چون برق گذشت. هنوز خاطره خوش آن دوران به ذهنمان سرک می کشد و ما را به دوران قدیم چون سرزمین رویاها می برد. هنوز شیطنت های محسن صالحی نصب که پشت سرمان می نشست و برای من و محمد معصومی با یک عالمه کاغذ خورده درجه می گذاشت و به حالت خبر دار دست را تا بناگوش بالا می آورد و می گفت بله قربان! در خاطرم هست. او از این کار سیر نمی شد می شد روزی که از صبح تا غروب این کار را تکرار می کرد. به قول خودش وقتی در مرحله اول کنکور سال 63 پذیرفته شد آقای مبارک آبادی دبیر ارزشمند فیزیکمان گفت حالا که صالحی قبول شده پس همه قبولند!! از این همه دعوت تعداد  کمی از دوستان خودشان را به اولین گردهمایی رساندند. سهراب مداحی که از مدیران ارشد سایپاست پایش در گچ بود و تلفنی گفت که نمی آید اما سعیش را می کند که بیاید. علیرضا قاسمی گفت درگیر کارهای عید است علیرضا مشتاقی گفته بودمی آید  و نیامد امیر مالکی تهران بود و عذر خواست. مهدی گلی نیز همینطور!  محمود پارچه طلب صبحش به مسافرت رفته بود. ساعت 3 خودم به آموزشگاه رفتم و مقداری جای نشستن را ردیف نمودم. حدس می زدم بیشتر از 16 نفر نیایند که همینطور شد. اولین نفر ناصر متین(هفته خانگی) با دسته گلی وارد شد. چهره اش تغییر زیادی نکرده بود. مقداری سکوت در چهره اش هویدا بود. یاد ناصر که می کنم یاد درس خوبش و ذهن مرتبش می افتم. او در کلاس هندسه آقای بابایی بهترین نمره را گرفت. بعد محسن صالحی نصب وارد شد. مقداری موهایش کمتر شده بودند اما همان شور و شر جوانی را داشت و تا می توانست بذله گویی کرد و شادی هدیه داد. محمد منتظری که وارد شد دیدم خیلی تغییر کرده است این یکی را 27 سال تمام ندیده بودم موهایش در قسمت جلو کاملا خلوت شده بود و بغل موهایش سفید شده بود. اما اخلاقش چون قدیم بود خنده و لطف! مجید ثاقبی با جعبه ای شیرینی وارد شد. چه سبیلهایی گذاشته بود. شاداب و سر حال.  مجید از خانواده سرشناس است. همه اراکی های قدیمی دکتر ثاقبی خدابیامرز را می شناسند. هنوز برایم جای سوال است که مجید چرا پزشکی نخوانده است!  رشته برق قدرت شریف را تمام کرده و در ساختمان سامان شرکت دارد. ابوالفضل طیبی با پسرش وارد شد. مهندسی مواد شیراز را تمام کرده و در شرکت هپکو مشغول است خدا بیامرز پدرش از باستانی‌کارهای اراک بودند و خودش نیز از این ورزش سررشته دارد. گاهگداری قدیم‌ها که کلاس خلوت می شد چرخی زورخانه‌ای می زد و دلمان را شاد می کرد. محسن عباسی کتیرایی نفر بعدی بود. هاج واج همه نگاهش کردند به همان قیافه قبل بود و شکل موهایش همچون گذشته فقط به سفیدی گراییده بودند. سال گذشته تلفنی با هم صحبت کرده بودیم.  از تصادف ناجوری جان به در برده بود و مقداری در حرکت گردن دچار مشکل شده بود. پدرام امیر مکی که وارد شد فکر کردم کسی اشتباه آمده است چون ریش‌هایش بلند و 70 درصدش سفید شده بود. سنش به بیش از 50 ساله‌ها می خورد. چون در کلاس آ بود خیلی با ما دمخور نبود اما با همین یک جلسه چون گوهری درخشید. با پسر کوچکش آمده بود. فکر کنم کلاس اولی بود خیلی کم رو! گفت که در شهرداری اراک مشغول است. ابوالفضل احمدی نفر بعد بود. دکتری مهمندسی مکانیک از شفیلد گرفته و لیسانسش در رشته فیزیک در دانشگاه مشهد و فوقش را در مهنسی مکانیک از شریف اخذ کرده. مدتی رئیس دانشگاه علم و صنعت واحد اراک بوده است. با او همیشه در ارتباط بوده ام. شاید بخاطر همکار بودن. موهایش خیلی سفید شده و کم پشت.  محسن محمدی نفر بعدی بود. محسن را در خیابان می دیدم. اصلا 45 سال سن به او نمی خورد دست کم 15 سال جوانتر به نظر می رسد. همانند دوران مدرسه! ایرج مشیریان هم آمد. او نیز تغییری نکرده بود مهندسی مواد علم و صنعت را تمام کرده و در ماشین سازی فوقش را گرفته او را معمولا سالی یک بار می دیدم. مهدی یوسفی آخرین نفر بود. او نیز در ماشین سازی اراک مشغول است. فکر کنم الکترونیک اصفهان را خوانده است. بیش از دو ساعت چون برق گذشت و خاطرات دوران دبیرستان مرور شد و مقرر گردید جمعه آخر هر سال دیدار دیگری داشته باشیم.  یا حق 

http://nazari1345.persiangig.com/image/DSC09153.JPG

 http://nazari1345.persiangig.com/image/DSC09154.JPG

http://nazari1345.persiangig.com/image/DSC09155.JPG

http://nazari1345.persiangig.com/image/DSC09159.JPG

http://nazari1345.persiangig.com/image/klase%25204%2520dabirestan%5B1%5D.JPG